Barka Atena

Muzeum Okręgowe w Toruniu – jedno z najstarszych muzeów w Polsce, mające swoją siedzibę w gotyckim Ratuszu Staromiejskim w Toruniu. Historia tworzenia i udostępniania zbiorów muzealnych ma w Toruniu tradycję sięgającą końca XVI wieku. Wiąże się ona z otwarciem Gimnazjum Akademickiego w Toruniu. W 1594 powstała przy Gimnazjum kolekcja w formie popularnego w renesansie gabinetu osobliwości (tzw. Musaeum). Datę tę można przyjąć jako początek działalności muzealnej w Toruniu. Musaeum gromadziło szkielety zwierząt, szczątki kopalne, duża była kolekcja globusów. Posiadało obrazy, w tym portrety sławnych torunian (Marcina Mochingera, Henryka Strobanda i inne). Było placówką publiczną, utrzymywaną przez samorząd Torunia. W 1825 na mocy układu między Toruniem a rządem pruskim Gimnazjum i Muzeum stało się placówką państwowo-miejską, a od 1880 – państwową.

Idea kolekcjonowania różnorodnych pamiątek przeszłości znacznego rozmachu nabrała w połowie XIX wieku. Powstały wówczas dwa niezależne stowarzyszenia naukowe, a przy nich muzea. Instytucje te gromadziły i porządkowały kolejne zbiory muzealne w sposób systematyczny i uporządkowany, według ówcześnie stosowanych metod naukowych.

W 1854 zorganizowano niemieckie towarzystwo naukowe, Coppernicus Verein fur Wissenschaft und Kunst. Gromadziło ono zbiory dotyczące historii miasta i regionu, sprawowało opiekę nad zabytkami i pomnikami. W 1861 przeniosło się do ratusza, zmieniając nazwę na Stadtisches Museum.

W 1875 z inicjatywy Zygmunta Działowskiego, polskiego ziemianina i archeologa, zawiązano drugie, niezależne Towarzystwo Naukowe w Toruniu. Było typowo polską instytucją o charakterze patriotycznym, i pierwszym polskim Towarzystwem Naukowym na Pomorzu. Gromadzenie zbiorów muzealnych było jego podstawowym celem działania. W latach 1875-1883 Towarzystwo i Muzeum mieściło się przy ulicy Żeglarskiej. Do 1881 Towarzystwo Naukowe z własnych składek wybudowało nową reprezentacyjną siedzibę przy ul. Wysokiej 16 na toruńskiej Starówce, dokąd przeprowadziło się w 1883.

W 1920, po objęciu w Toruniu polskich rządów, Stadtisches Museum przemianowano na Muzeum Miejskie. Przez dziesięć lat czyniono starania o włączenie zbiorów z Towarzystwa Naukowego, ale brak było odpowiedniego lokalu. 1 lipca 1929 Starostwo Krajowe Pomorskie utworzyło stanowisko kustosza Muzeum Miejskiego, które objął dr Gwido Chmarzyński. W 1930 zbiory Towarzystwa Naukowego przekazano w depozyt, powiększając Muzeum Miejskie.

Uroczyste otwarcie nowego budynku Muzeum w Ratuszu Staromiejskim przy Rynku Staromiejskim, odbyło się 19 lutego 1931, w rocznicę urodzin Kopernika. Eksponaty podzielono na sześć działów: archeologii, sztuki (malarstwo i rzeźba), rzemiosła artystycznego, numizmatyki, grafiki i etnografii.

W okresie międzywojennym muzeum znacznie się wzbogaciło, przejmując m.in. dary mieszkańców Torunia, Sopotu (m.in. od znanego numizmatyka Walerego Amrogowicza) i z całego Pomorza.

W 1935 rozpoczęto budowę nowego gmachu dla planowanego Muzeum Narodowego pod nazwą Muzeum Ziemi Pomorskiej (nazwa od 1935), które miało stanąć przy ul. Chopina (obecnie Instytut Matematyki UMK). Gmach był w 1939 praktycznie gotowy, niestety wybuch wojny przerwał te plany. Hitlerowcy ograniczyli zbiory, by mogły świadczyć o niemieckości Pomorza, umieszczając je przy Rynku Staromiejskim nr 7. Organizowali propagandowe wystawy o potędze III Rzeszy, a w 1945 część zbiorów wywieźli. Zaginęła wówczas m.in. gotycka XIV-wieczna rzeźba Matki Boskiej Brzemiennej.

W 1945 muzeum zostało reaktywowane pod nazwą Muzeum Miejskie. Odnaleziono znaczną część zagubionych i wywiezionych zbiorów, dzięki dużemu zaangażowaniu Haliny Załęskiej. W 1946 część pomieszczeń muzealnych w ratuszu przeznaczono na potrzeby Archiwum Miejskiego, ograniczając ekspozycję aż do 1957. W 1949 wydzielono działy sztuki, grafiki, etnografii, archeologii i numizmatyki.

1 stycznia 1950 muzeum upaństwowiono i nazwano Muzeum Pomorskie w Toruniu. Zgodnie z przedwojennymi planami awansowało ono do rangi placówki ministerialnej. Muzeum zaczęło sprawować nadzór nad zbiorami całego województwa bydgoskiego. Na skutek nacisków politycznych, 21 grudnia 1955 obniżono jednak jego rangę z rządowej na regionalną, przekazując we władanie Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Bydgoszczy, która 25 sierpnia osłabiła jego rolę i zmieniła nazwę na Muzeum w Toruniu.

Od 1965 nosi nazwę Muzeum Okręgowe w Toruniu. W 1975 Muzeum przeszło we władanie nowo utworzonego województwa toruńskiego, a 1 stycznia 1999 przekazano je we władanie samorządu toruńskiego powiatu grodzkiego.

źródło: http://wikipedia.org